HUMKE-TUMULI U SREMU

HUMKE-TUMULI


Jedna od posebnih arheoloskih ,uslovno receno, misterija u Sremu, predstavljaju humke (tumuli) koje se pojavljuju sirom Srema,pa i u indjijskoj opstini.
To su vestacka uzvisenja kruznog ili ovalnog oblika razlicite visine i precnika.Pojavljuju se pojedinacno ili su grupisani po nekoliko,dva ili vise.U atarima pojedinih naselja cesto predstavljaju najmarkantnija uzvisenja,te se zato na njihovom vrhu nalazi kamen kojim se oznacava visinska tacka,odnosno,apsolutna nadmorska visina.U svakodnevnom govoru narod ih zove HUMKA,UNKA  ili  ANTA, cesto nemaju imena dok se u redjim slucajevima pojavljuje naziv – GROMULJCI.
U pojedinim naseljima narodna predanja objasnjavaju njihov postanak tako sto je kraljevic Marko istresao sa opanaka zemlju i na onom mestu gde se to dogodilo nastala je humka.
Sa naucne strane,vreme njihovog nastanka je razlicito,a funkcija dvojaka,tako da mozemo razlikovati praistorijske tumule i one nastale u srednjem veku i docnije.
Mladji tumuli su gradjeni da se na vidljiv nacin obelezi granica ili medja izmedju vlastelinstava,seoskih atara ili manastirskih imanja,a u 17. i 18. veku da oznace granicu izmedju Austrije i Turske.Ovu konstataciju potvrdjuju i radovi nasih poznatih istoricara,a u to nas uveravaju i terenski podaci,gde na sadasnjim granicama atara postoje ante ,sto nije slucajno.

Za nas daleko veci znacaj imaju praistorijski tumuli,vidljivi spomenici daleke proslosti,svojevrstan izvor za istrazivanje i proucavanje materijalne i duhovne kulture praistorijskih populacija.Sudeci po podacima i rezultatima do kojih se doslo u drugim krajevima,u njima se nalaze grobovi istaknutih plemesnkih staresina i knezeva sa grobnim darovima neophodnih u zagrobnom zivotu,cesto su u tom kontekstu pronalazena i celokupna bojna kola sa zrtvovanim konjima ,psima i slugama,ponekad srecemo i veci broj pokojnika,sjedinjenih po porodicnom ili rodovskom srodstvu.

U indjijskoj opstini treba izdvojiti dve takve humke,prvu kod Krcedina na potesu VEC gde je po legendi sahranjen keltski najveci i najslavniji vojskovodja BRENOS,inace u Britanskoj tradiciji smatran bozanstvom,i kod Maradika na potesu UNKA gde je verovatno bio rodovski grob jedne istaknute porodice.Istrazivanjem ovih humki doslo bi se do arheoloskih nalaza svetskog znacaja.

U humkama se saharanjuju spaljeni pokojnici u urnama na mestu gde je lomaca gorela,a zatim se kruzni prostor ogranici vencem od kamenja i zaspe zemljom,mada je cesta pojava i grobova sa skeletima i citavim kompleksom kamenih grobnih konstrukcija.U odredjenim vremenskim intervalima nakon spaljivanja odrzavale su se dace,kada su najblizi srodnici ili pripadnici rodovske zajednice prinosili na grob hranu i pice i posle odredjenog verskog rituala ponovo nasipali humku,povecavajuci joj visinu i dajuci joj definitivan oblik.Ovaj paganski ritual preuzece docnije i Hriscanska crkva,koji se i danas u nesto modifikovanom obliku,upraznjava i poznat je pod imenom – ZADUSNICE. Taj zadrzani ritual moze se smatrati i kao autohtono nasledje i kontinuitet lokalnog stanovnistva jos iz praistorijskog vremena.

Sremske praistorijske humke,bar one vecih dimenzija,mozemo opredeliti u ENEOLIT. Iste humke su kasnije koriscene za sahranjivanje Avara (VI-VIII vek) i Madjara (X i XI vek).

Izvor: Radovan Kovacevic,ARHEOLOGIJA I ISTORIJA OPSTINE INDJIJA,Indjija 2011.