Sveti Dimitrije
SVETI DIMITRIJE (SIRMIJUMSKI ILI
SOLUNSKI)
Zahvaljujuci prakticnosti rimske
uprave,za vecinu dogadjaja u carstvu postoje zvanicni spisi,sudski u slucaju
progona,i administrativni u slucaju uprave.Za dogadjaje u carstvu.koji su se
odnbosili na progone pripadnika Hristove vere,rimski prokuratori i njihovi
sluzbenici su vodili zvanicni zapisnik i sudske procese.Takav slucaj je i sa
stradanjem vecine sirmijumskih mucenika,a u ovom slucaju,obraticemo paznju na
Svetog Dimitrija.Najveci progon Hriscana dogodio se u prvoj deceniji IV veka,i
jedan anonimni savremenik tih dogadjaja,opisao ih je sledecim
recima:...26.februara 305.godine.pogubljena su 72 Hriscanina,28.i 30.marta
305-godine,oko 50,u julu iste godine preko 30,a u avgustu 308.godine preko 200
Hriscana...Zvanicni zapisnik je registrovao i mucenicku smrt djakona
Dimitrija,koji je pogubljen 9.aprila 304.godine,zajedno sa jos pet neimenovanih
devojaka.Tri dana ranije pogubljen je i najcuveniji sirmijumski episkop
Irinej,naslednik episkopske stolice koju je osnovao Sveti
ApostolPetar,postavljajuci svog ucenika Epeneta za prvog sirmijumskog
episkopa.Sveti Dimitrije pogubljen je na Artemidinom mostu,posle uzaludnog
ubedjivanja gradskog dekuriona Proba,koji nije mogao da gleda stradanja mladih
ljudi,da prinese zrtvu Jupiteru i slob0odno ide kuci.Dimitrije je odbio
zrtvovanje i slobodno i mirno krenuo prema dzelatu na sredini mosta.koji mu je
odrubio glavu.Poslednje reci su ostale zabelezene:...grade ja cu se
vratiti!...To je jedini spomen bilo kog mucenika Dimitrija u svim rimskim i
ranohriscanskim spisima.
Rekonstrukcija otkopanih temelja bazilike Svetog Dimitrija u Sirmijumu
Najvise kontroverze je izazvao prefekt Ilirika
Leontije,koji je podigao dve crkve posvecene ovom muceniku,jednu u Sirmijumu,a
drugu u Solunu.Bez obzira na zvqanicno crkveno misljenje,nepobitno je utvrdjeno
da je Leontije prvo podigao crkvu u Sirmijumu,a potom u Solunu,gde je preneo
okrvavljenu mucenikovu kosulju kao relikviju.Kasniji grcki crkveni spisi su
Dimitrija proglasavali i rimskim oficirom,pa cak i tribunom,ali su to bili samo
pogresni pokusaji tumacenja dva glavna ranohriscanska crkvena izvora o ovom
slucaju,koji su poznatiji pod nazivima PASSIO PRIMA i PASSIO ALTERA.Oba spisa
navode prefekta Leontija kao osnivaca kulta Svetog Dimitrija,ali kazu da je
prefektura Ilirika preneta iz Sirmijuma u Solun,zbog cestih varvarskih
nasrtaja.To nam dokazuje da nije moguce tvrditi da je Leontijev put bio
obrnut,kao sto se danas tumaci.Glavniu dokaz za nepostojanje solunskog Svetog
Dimitrija,a mucenikovo svrstavanje u red sirmijumskih svetitelja su dva pisma
careva Justinijana I i Mavrikija,upucena solunskim gradjanima. carevi su
nzahtevali da im se ustupe mosti Svetog Dimitrija radi prenosa u
Konstantinopolj,a Solunjani su im uzvratili da oni ne znaju ni za kakve druge
mucenicke mosti u njihovom gradu,osim za mosti Svete Matrone.A za kult svetog
Dimitrija su odgovorili da ga postuju,ali da im je legenda prenesena iz
Panonije.To nam potvrdjuje i 11. novela cara Justinijana iz 535.godine,koja
navodi da je prefektura Ilirika preneta iz Sirmijuma u Solun u Atilino vreme
(Attilanis temporibus),i da solunski episkop ne duguje svoj sjaj vlastitom
autoritetu,vec cinjenici da je pre premestanja ziveo u Sirmijumu.Postp crkva u
Solunu nije ni posedovala mosti Svetog Dimitrija,ne mozemo govoriti o Dimitriju
kao solunskom svetitelju.A najvaznija stvar u svemu tome je arheolosko
iskopavanje u Sremskoj Mitrovici osamdesetih godina 20. veka,koje je kao
rezultat imalo otkrivanje ranohriscanske crkve,datovane u pocetak V veka,koja
je danas izlozena u podrumu jedne bankarske kespoziture u Mitrovici.To otkrice
potpuno je demistifikovalo pricu o Svetom Dimitriju,i posto je solunska
bazilika posvecena ovom muceniku izgradjena ceo jedan vek kasnije,glavni je
dokaz,uz pomenute spise,koji idu u prilog Svetom Dimitriju kao sirmijumskom
muceniku.Ova prica ne bi trebalo da nikoga zbunjuje,jer veoma mali broj ljudi
uopste ima predstavu o znacaju antickog Sirmijuma u Hriscanskom svetu.Posto je
grad ,pre osnivanja Konstantinopolja,zazuzimao ravnopravno mesto sa Rimom u
hriscanskoj hijerarhiji,mozemo samo zamisliti kojimje znacaj tada imao.Rimski
episkop,tada samo episkop grada rima,cak nije imao ni titulu mitropolita,a na
Nikejskom saboru sirmijumskim episkop je potpisan kao DOMNUS METROPOLITANUS.Cak
je i cuveni jeretik Arije,posle Nikejskog sabora i sukoba sa Svetim Nikolom
pobegao u Sirmijum i tu ziveo nekoliko godina,pa cak,po nekim zapisima,tu i
sahranjen,Sam Sirmijum je bio domacin za 5 hriscanskih crkvenih sabora na
kojima je delovanjem milanskog episkopa Amvrosija,najzad utvrdjena
ranohriscanska crkvena pravila.O znacaju samog grada Sirmijuma,svedoci
istrazivanje jednog od najvecih arheologa sveta Alfodija,koji je u svom delu o
rimskoj istoriji,naveo da je car Konstantin,prema njegovim saznanjima,u pocetku
zelčeo da od Sirmijuma napravi novu prestonicu Konstantinopolj,ali je odustao
posle petogodisnjih radova zbog mocvarnog terena.Treba dodati jos da je Marko
Aurelije umro u Sirmijumu 180.godine od kuge,a ne kao u filmu Gladijatotr negde
kod Vindobone (Beca).
Novi most Svetog Irineja u Sremskoj Mitrovici na mestu nekadasnjeg Artemidinog mosta ili Pons Bassentis.
Нема коментара:
Постави коментар
Напомена: Само члан овог блога може да постави коментар.